Mînak :  Min ji Microsoft Copilot® ê pirsî, Çi kevneşopên Uratiyan û Êzdiyan hevbeşin ?

„Di nav kevneşopên Urartiyan û Êzdiyan de, hin têkiliyan hene ku dikarin wekî hevbeşiyên çandî û mîtolojîkî têne şîrove kirin, her çend belgeya qetî hîn tune ye. Lêkolînerên çand û dîrokê hin xasiyetan nîşan didin ku dikarin bi hev girêdayî bin:

1. Parastina xwedan xwezayê: Herdu çand—Urartî û Êzdî—xwedî pîrozbahiyekî girîng li ser hêzên xwezayê in. Urartiyan xwedan xwedanên wekî Haldi, Teişeba (xwedê baranê) û Shivini (xwedê rojê) bûn. Êzdiyan jî hêzên xwezayê wekî roj, stêrk, agir û av pîroz dikin.

2. Cihên pîroz: Di kevneşopên wan de, cihên bilind (wekî çiyayê pîroz) û avahiyên taybetî (wekî Laliş) gelek girîng in. Ev dikare nîşan bide ku herdu çand rêbazên zîyarêt û pîrozbahiyê hebûn.

3. Rêz li hêzên ruhanî: Êzdiyan bi hêzên ruhanî wekî Tawisê Melek, Şêx Adî û şêxên din pîroz dikin. Di mîtolojiyê Urartiyan de jî, hêzên ruhanî û xwedan bi awayekî sembolî têne nîşandan.

4. Rêz li kevneşopên destanî: Herdu çand xwedî çîrokan, qewl û destanên kevn in ku di nav de mît, bawerî û rêbazên jiyanê têne şêwirmandin.

Lê divê bibêjin: ev hevbeşiyên zêdetir girêdanên çandî ne, ne belgeya ku wan bi hev re têkildar dikin. Lêkolînerên kurd wekî Kemal Tolan di berhemên xwe de jî vê têkiliyê şîrove dikin, û dibêjin ku kevneşopên Êzdiyan dikarin warisên rêbazên kevn yên li herêma Urartiyan bin.*“  

* Belê min di vê  hevpeyvîna ku, kekê  Receb Dildar di sala 2007 de bi min re çêkiriye gotiye, *„Di qewl û duayên me de xweş xwe ya ye, ku Êzdiyatî  ne tenê di wexta Uratuyan de hebuye, Êzdiyatî bingeha hemû olên miletên Arî û Mezopotamiyê ye.“*

Tevaya hevpeyvînê di ; Kemal Tolan, Nasandina Kevneşopên Êzdiyatiyê II-2020 Izmir , Rûpel :45-53  de ye

Çavkaniya sohbet û girafîkê

: https://copilot.microsoft.com/chats/WjnKwtkWC4EQwMe5AZ39t

26.06.2025