Şêxê Durziyan Şêx Fadî Bediriye ji Rûdawê re got, “Em serxwebûnê dixwazin. Dibe ku di nava çend rojan de şer li parêzgeha Siwêdayê ducare dest pê bike.”

Şêxê Durziyan Şêx Fadî Bediriye beşdarî Nûrojê bû û mijarên li rojevê ji Rûdawê re nirxandin.

Li gorî Şêx Fadî Bediriye îhtimal heye ku "di nava rojên pêşiya de" şer li parêzgeha Siwêdayê ducare dest pê bike û niha  “dorpêç” heye.

Şêx diyar kir ku Durziyan bi serokatiya serokê ruhanî yê mezhebî "daxwaza serxwebûn û veqetînê kiriye” û got, “Em nikarin tehemûlî vê koma fesad bikin."

Wî diyar kir ku li Siwêdayê "têra xwe kesayetiyên berbiçav hene" ku vê qonaxê bi rê ve bibin û destnîşan kir ku "Çiyayê Ereb dikare xwe bi xwe biparêze."

Wî anî ziman ku biryara wan a ji bo herêmeke cuda ya li Siwêdayê "piştgiriya welatan" werdigire lê navên wan welatan nedan û qala "vekirina korîdoreke mirovî ya ji Kermelê ber bi Siwêdayê ve" kir.

Şêx Fadî diyar kir ku "karesatê ew bi Kurd û Elewiyan re anîne cem hev."

Şêxê Durziyan Şêx Fadî Bediriye pirsên Sîma Abxizirê bersivandin:

Rûdaw: Çima Şêx Hikmet Hecerî di vê demê de mijara herêmeke cuda li Siwêdayê anî rojevê? Şert û mercên vê daxuyaniyê ji bo we heta çi astê guncav in?

Fadî Bediriye: Helbet, divê hemû cîhanê ew êrişa hovane dîtibe ku parêzgeha Siwêdayê, Çiyayê Ereb ê bi heybet kir hedef. Êrişeke hovane, dagirkirin bû. Navê dagirkirinê ji dewletekê ji bo dewleteke din, ango dewleteke dijmin ji bo dewleteke dijmin tê bikaranîn.

Çiyayê Ereb ê bi heybet, parêzgeha Siwêdayê, parêzgeheke aram e, xwedî dîrok û resenî û kevnariyê ye, kanîna şoreş û lehengî û kesayetiyên birûmet e. Dema ku desthilata zordar a li Şamê, dagirkerê Şamê, Siwêda bi kuştina sîstematîk û komkujiya etnîkî û mezhebî kir hedef, ji zarokê şîrxwar ê yek salî, serî bi kêran hatin jêkirin, serê zarokekî salekî jê dikin û pê serbilind dibin û li kolanan digerînin û li kêlekên otomobîlan dadileqînin da ku xelkê bitirsînin.

Dilê wan bi kalemerê pîr neşewitî, ne rehma wan hebû û ne jî mirovatiya wan ji bo dîtina wî zilamê ku derketibû pêşwaziya wan û nizanîbû li hemû cîhanê çi diqewime.

Ew zilamê pîr, û bi rêbaza ku ew pê dixebitin, kêliyekê jî nefikirî ku gelekî hov bi vî rengî bikeve ser wî, heqaret lê kirin û simbêlên wî jê kirin, ew derketibû ku qehweyê bide wan û li pêşberî medyayê jê re dibêjin: "Em dê zererê nedin te."

Piştî ku kamerayên medyayê çûn, kamerayên din vegeriyan da ku dîmenên çawa şkenceyê lê dikin û çawa wî dikujin û çawa wî serjê dikin û hwd bigirin. Her wiha jinên me hatin revandin.

Vê koma fesad, vê desthilata zordar, heta yên ku endam bûn û bingeha endamtiyê bûn, neçar kirin ku daxwaza veqetînê ji van qirêjan, qirêjên dîrokê, yên ku bi projeyeke dabeşkirinê ya zelal û sîstematîk hatine, bikin.

Ev kar sîstematîk e, ji nişka ve nehat, ango ne nakokiyeke biçûk bû ku gihişt vê astê, ew tenê ji bo ku bibin bicihhênerên projeyeke sîstematîk û li ser bixebitin, bi eşkereyî nehatin ser desthilatê. Ji ber vê yekê, belê, divê em xwe bi xwe biparêzin.

Li Siwêdayê dezgeheke leşkerî, ango Parêzvanên Niştimanî, hat avakirin û dema ev dezgeh hat avakirin, em bi rêya we û hemû temaşevanan silavên xwe digihînin Şêx Hikmet Heceriyê lehengê nobedar ê ku ev dezgeh damezirand û hemû pêkhate di nav vê dezgehê de kom bûn. Komeleyên me nînin, perçebûna me nîne.

Îro Çiyayê Ereb yek e, yekgirtî ye, dikare xwe bi xwe biparêze. Hemû sînorên çiyê ketine bin çavdêriyê û parastî ne lê em heta îro rêzê li nêrîna Şêx (Hikmet Hecerî) di biryarên navneteweyî de digirin, her roj binpêkirinên wan li hemberî me hene û em hîn jî bi edeb bi şêxê xwe re tevdigerin.

Em naxwazin ti tevgerê bikin, wekî din em dikarin di saetekê de wan rizgar bikin, eger ferman bê, di saetekê de em wan rizgar dikin û yên mayî ji wan ji gundên xwe yên ezîz derdixin.

Rûdaw: Piştî êrişa hovane ya li Siwêdayê, rewşa ewlehî û siyasî çawa ye? Paşeroja Şamê dê çawa be?

Fadî Bediriye: Komîteyeke bilind hat erkdarkirin, ev komîte ji dadwer û parêzerên xwedîezmûn û dîrokeke dirêj pêk tê û bi qasî ku endamtiya wan ji bo rûmeta çiyayê wan hewce dike, xwedî duristiyê ne. Bi rêya vê komîteya ku hat erkdarkirin, bawerî pê hat û her wiha şeklekî siyasî û aborî û her tiştê ku çiya hewce dike ji bo ku bibe parêzvanekî nobedar, eger gotin rast be, jê derket da ku laş bi ruh re bicive û armancên çiyê di parastina rûmeta xwe de pêk werin.

Rûdaw: Gelo daxwazên veqetînê ji Sûriyeyê hene? Ev daxwazeke gel e an helwesta serkirdeyên siyasî û leşkerî ye? Armanc çi ye, dewleteke federal an serxwebûneke tam?

Fadî Bediriye: Em di destpêkê de, eger em vegerin ser Sultan Paşa Etrêş û Şoreşa Mezin a Sûriyeyê, dema ku desthilat jê re hat pêşniyarkirin wî red kir ji bo ku serxwebûneke diyar hebe, wî red kir ji ber ku em Sûriyeyî ne, niştimanperwer û Ereb in. Ji ber vê yekê endamtî ji Sûriyeyê re bû, Salih Elî û Henano û yên din, her herêmek kesayetiyên girîng ên bi hev ve girêdayî û ji hev hez dikin derdixist.

Lê dema ev koma fesad a ku perçe kir, kuşt, serjê kir, revand û her tiştê ku kir, hat, belê, me daxwaza serxwebûnê kir, me daxwaza veqetînê kir, me daxwaz kir ku em êdî nikarin tehemûlî vê komê bikin. Em axa welatê xwe bi zêr nafroşin lê rûmeta me ji zêr bihatir e. Vana rûmeta me bi hinek zêr firotin, ew û zêrê wan bila herin sergoyên dîrokê.

Rûdaw: Hûn bi çareseriya siyasî bawer dikin an çareseriya leşkerî tekane rê ye?

Fadî Bediriye: Em di serî de ji destpêkê ve wekî siyasetê nêzîkî mijarê nebûn, me daxwaza destûreke ku vî gelî biparêze dikir. Ji ber ku îro mixabin û hûn baştir dizanin, ew li ser fetwaya Îbn Teymiyye dixebitin û em hemû dizanin ku Îbn Teymiyye çi fetwa daye.

Wî got, "Durzî di pileya herî bilind a kufrê de ne." Em xistin pileya herî bilind a kufrê li gel vegera wan, ji ber vê yekê ew ne hêjayî baweriyê ne û wî ferman da kuştin û revandinê û ku tobeya wan neyê qebûlkirin û hwd. ji vê fetwayê.

Îro ev fetwa li ser erdê tê bicihanîn. Ji ber vê yekê îro, divê hemû cîhana ku nedîtiye bibîne ku em negihiştin vî vebijarkê heta ku em neçar û mecbûr man. Tiştê ku sibe bîne, sibe ji bo yê ku li benda wê ye nêzîk e. Em xwedî heq in, ev axa me ye û em namûsa xwe diparêzin, me êrişî kesî nekiriye, em ji cihekî neçûne cihekî din, dirûşma me ev e, "Em êrişkirina ji aliyê xwe ve heram dikin, paşê em êrişkirina li ser xwe heram dikin û yê ku li dijî êrişê dernakeve ne ji me ye." Vê komê êrişî me kir, ji ber vê yekê, daxwaza veqetînê bûye pêwîstî. Ji ber vê yekê, tiştê ku sibe dê pêşkêş bike.

Rûdaw: Gelo piştgiriyeke navneteweyî ji bo daxwazên we heye, çi ji Rûsyayê be çi ji welatên din be, ji bo damezirandina dewletekê an xwerêveberiyekê, yan hûn di vê daxwazê de bi tenê ne?

Fadî Bediriye: Pêwîst e û belê welatên piştgir hene û belê gelên ku hest bi mirovahiyê dikin û vê xetera ku li ser vê herêmê ye hîs dikin hene. Belê, cîhanek heye ku dê li hemberî tawanan bê deng nemîne. Belê, îro kes hene ku dixwazin li ser xwîna mirovên bêguneh peymanan çêkin da ku destkeftiyan bi dest bixin lê divê welat hebin ku aştiyê diparêzin û ew in yên ku dê herêmê ji noqbûneke misoger rizgar bikin.

Rûdaw: Gelo Çiyayê Ereb xwedî şiyanên siyasî, aborî û leşkerî yên pêwîst ji bo damezirandina dewletekê ye û gelo kadroyên pêwîst ji bo wê hene?

Fadî Bediriye: Belê, me têra xwe kesayetiyên berbiçav hene ku berê Sûriye bi rê ve birine û çiya zayok e, û eger hûn li cîhanê lêkolînekê bikin hûn dê bibînin ku piraniya fikir û çandan ji Çiyayê Ereb ê bi heybet in lê her tim dihatin veşartin.

Ev çiya bes e ku xwe bi xwe ava bike û nobedariyê bike û xwedî efserên dilsoz û dadwerên girîng û siyasetmedar û analîst û aborînasan be. Hemû ev têne organîzekirin, ango îro zayîneke nû heye, em ji bo rizgariya ji vê komê pîrozbahiyê li xwe dikin da ku em xwe bispêrin xwe û karên xwe bi paqijî û duristî û bi nasîna hev ava bikin.

Rûdaw: Rojên pêş çi bi xwe re tînin? Gelo hûn li benda aloziyeke leşkerî ne û gelo xelkê Siwêdayê ji bo wê amade ye?

Fadî Bediriye: Belê, di saet û rojên pêş de, belê ev yek dê misoger be çimkî dorpêça ku ji aliyê vê desthilata zordar û alîkarên wê û welatên piştgirên terorê ve li ser Çiyayê Ereb ê bi heybet hatiye ferzkirin, Siwêda bi her awayî xeniqandiye.

Heta korîdora ku dewletan ji Busra Şamê destûr dabû, eger hûn bi Lîwaya Çaremîn a bi serokatiya Mahîr Esed ku bi xerckirin û desteserkirina pere û debarên xelkê navdar bû, dizanin, ev korîdor îro xeniqî ye, tune ye û ji aliyê çar kesan ve hatiye desteserkirin ku ew jî Delatiyê berpirsê "Ne-Ewlehiya Giştî" an "Ewlehiya Şermê" yê herêma başûr e û Şaher Merûfê ku Delatî ew erkdar kiriye û Bakur û kesekî bi navê Ebû Beraa di Wezareta "Ne-Parastinê" de, ji ber ku ev hov in.

Ji ber vê yekê divê alternatîvek hebe, ji Urdinê hat xwestin lê red kir. Ji ber vê yekê divê alternatîvek di navbera xelkê me yê li Kermelê û Siwêdayê, Çiyayê Ereb ê bi heybet de hebe, ji ber ku ne mumkin e ku cîhan li ser rûyê erdê cihekî ku di rûmet û debar û xwarina xwe de hatiye armanckirin bibîne û temaşe bike. Ji ber vê yekê divê hinek mirovhez erkê xwe yê mirovî bi cih bînin.

Rûdaw: Têkiliya we bi kêmneteweyên din ên li Sûriyeyê yên wekî Kurd û Elewiyan re çawa ye? Gelo hevahengiyek ji bo projeyeke siyasî ya hevbeş heye an her alî bi awayekî serbixwe dixebite?

Fadî Bediriye: Helbet, karesatê em anîn cem hev. Em di jiyana xwe de qet bi mezhebperestiyê neaxivîn û em neketin nav wê. Dirûşma me dirûşma Sultan Paşa Etrêş e "Dîn ji bo Xwedê ye û welat ji bo hemûyan e." Lê dema Kurd di doza xwe de hatin armanckirin û doza wan dişibiya ya me ya îro, her wiha birayên me yên Elewî li peravê hatin armanckirin û namûs û hemû pêkhateyên wan hatin binpêkirin, em ji aliyê armanckirinê ve bûn wek hev.

Wan em bi giştî kirin hedef, ji ber vê yekê em di bin nêrîneke yek de kom kirin ku em kêmneteweyên paşguhkirî ne û kengî bixwazin êrişî me dikin an me serjê dikin an her tiştî bi me dikin. Na, lê me bi rêya Siwêdayê nîşanî cîhanê da ku me her kesê ku di doza hebûna me de bi sekinandin û parastina rûmeta xwe hatiye armanckirin, parast. Ji ber vê yekê em silav û rêzên xwe ji hemû kesên ku we behs kirin re dişînin ji ber ku ew bi doza ku diparêzin ji bo me ezîz in.

Rûdaw: Encamê bûyerên dawî ji şehîd, birîndar û dîlan çi ye?

Fadî Bediriye: Belê, bi texmînî ne bi teqezî, zêdetirî 2000 şehîdan hene ku ji bo parastina rûmeta Çiyayê Ereb ê bi heybet û rûmeta malbatên xwe, bi xîret û bêyî ti daxwaz û bêyî ti armanc şehîd ketin. Rehma Xwedê li wan be û birîndar bi hejmarên ku me heta îro nekarî bihejmêrin hene lê belê armanckirin sîstematîk bû, komkujî, komkujî bi wateya peyvê û nêzîkî 34-36 gundan hatin talankirin û dizîn û şewitandin.

Karesatên me yên mezin li çiyê hene û hemd ji Xwedê re li ser her tiştî lê di beramber de, ji bo ku ez fikrekê bidim te, cîhan difikire ku em lawaz in lê em xurt in ji ber ku em bi heqê xwe xurt in, em xwedî ax û xwedî bawerî ne, nobedar in û diparêzin.

Hejmara dijminê me yê ku êrişî me kir 70 hezar şervan bû. Piştî vê êrişê çavdêriyeke me heye ku dê cîhanê bitirsîne. Me 70 hezar şervan şopandin, ji wan nêzîkî 17 hezar û 696 kes bi hejmara şopandî hatin kuştin. Ev heta dîroka şopandina yên ku bi vê êrişa hovane êrişî me kirin e û her wiha nêzîkî 22 hezar birîndarên wan jî hebûn. Ji ber vê yekê me di bersiva wan de ji bo parastina namûs û ax û rûmeta xwe kêm nekir.

Bila kes nefikire ku em lawaz in lê em parastina armanckirineke rasterast a li hemberî xwe dikin, me ne li bendê bû ku Sûriye bi vî rengî li ser vê herêmê were girtin û îro bi tohmeta ku em cudaxwaz in me digirin û kêm in yên ku dibêjin hûn bi maf in ji ber ku me berpirsiyariyên xwe bi cih neanîn, me rê li ber vê hovîtiya ku qewimî negirt, me rê li ber zarokên xwe ji şer negirt.

Me di dema şerê Beşar Esed de berê rê li ber ciwanên xwe girt ku nebin di şewata Sûriyeyê de dema ku şerekî Sûriyeyî-Sûriyeyî bû, me rê li wan girt û me qebûl nekir ku em bibin beşek ji vê xwînê û me zarokên xwe di malên xwe de hiştin û em ji aliyê ewlehiyê ve hatin armanckirin ji ber ku me ew bêalî kirin.

Îro mixabin, piraniya parêzgehan qebûl kir ku zarokên xwe bişînin û ne tenê ev lê fetwayan didin û tekbîran tînin "Xweda mezin e li ser Siwêdayê", ya latîf! Siwêdayê çi bi wan kiriye? Çi di dilê wan de hiştiye? Em wekî cîhana azad şaş man ku Sûriyeyek êrişî mala Sûriyeyekî din dike, ev şokeke rast bû mixabin.

Rûdaw: Ji bo zelalkirinê, gelo êrişkar çekdarên rêxistina DAIŞê û komên din bûn?

Fadî Bediriye: Ew ne çekdar in. Ew "Ewlehiya Şermê" û Wezareta "Ne-Parastinê" ne, ya ku jê re dibêjin Wezareta Parastinê. Wan termînolojî ji me re guhertin. Ew in yên ku ji aliyê yê ku li ser kursî rûniştiye ferman li wan hat kirin ku êriş bikin, bi hemû pêkhateyên ku bi piştgiriya îstixbarata Tirkiyeyê ya eşkere ava kirine.

Belê, tiştekî sîstematîk hebû, ew diketin hundir, bifikirin ku mirovek li mala xwe ye, jinek firaxan dişo û ya din erdê mala xwe paqij dike, yek tê û wê digire û dibe. Helbet dê bibe rehîn û dîl. Wê li ser eniyekê çek hilnegirtibû. Hemû ev binpêkirina qanûn û urfên navneteweyî ye û em poşman in ku çawa destûr tê dayîn ku li ser qanûnên navneteweyî destdirêjî were kirin.

Em wisa dibînin ku berî destdirêjî li jinan were kirin, destdirêjî li qanûnên navneteweyî hat kirin, ango wan di vî karê ku kirin de destdirêjî li mezintirîn kesayetiya cîhanê kirin. Ji ber vê yekê divê ew rûmet û doza qanûnên navneteweyî biparêzin û bi vî awayî rûmeta hemû mirovan li malên wan dema ku bi aştiyane dijîn tê parastin.

Rûdaw