Qezaya Wanî Qelqelî de Temmuza 1943î bi îdîaya qeçaxçîtî kerdê ra 40 dewijî yenê tepiştene. Mahkema tena 5 kesan tewqîf kena û ê binan veradana.

Fermandarê Fermandarîya 3ine Mustafa Muğlalı serbest veradayîşê 33 kesan vera hêrs beno, qebûl nêkeno û 30ê Temmuze de ferman dano ke wa 33 dewijî newe ra bêrê tepiştene. 33 dewijî bi îdîaya qeçaxçîtîya heywanan kerdê ra nîmeyê şewe de keyeyanê xo ra newe ra yenê arêdayene. Wexto ke 33 dewijî neqlê qereqolî benê, Dereyê Sefo de yewêk vano ‘Nê do ma berê bikişê’ remeno. 32 kesê bînî bê muhakeme û bê sebep, dest û lingê înan girêdaye bi fermanê Orgeneral Mustafa Muğlalı pê guleyan yenê kiştene.

Her çiqas keso ke bi birîndarî xelisyeno û xebera qetlîamî resneno meqamamê mesulan zî, tu netîceyêk nêno girewtene.

Dewlete kena ke serê hedîse biqefilna, la demêk badê cû hetê tay parlementeran ra yena rojdem. Pêşnîyazê parlamenteran ra dima TBBM(Meclîsa Tirkîya) de tehqîqat yeno qebûlkerdene. Badê cû derheqê mesulanê eskerî û sivîlan de tehqîqat dest pêkeno.

Orgeneral Muğlali dayîşê fermanê qetlîamî qebûl keno, seba emrê ey yo zêde cezaya ey yena kêmkerdene û bi 20 serre cezaya hepsî ceza gêno. La dadgeha Eskerî dewa betal kena; la hînî dewaya newîye anêbena û Orgeneral Muğlali 71 serrîya xo de 11 Kanûna 1951 de hepisxane de mireno. Na babeta ke 12 Sibate ya 1956 û 25ê Sibate ya 1956 de Meclîsa tirkîya de yena rojdeme, raporê Komîsîyona Cipersayîşî û pêvînayîşê Meclîse de semedê vîyartişê wextî û qanûnanê cîya bi cîya yê efûyî dewa qefilyena.

Na înfaza bê muhakeme ke tarîx de sey hedîseya 33 Guleyan yena namekerdene, ne ya yewine û ne zî ya peynî ya ke şarê Kurd raştê ci yeno.

Heta ê wextî xeylî cayanê Kurdistanî de hezaran kesî bê sebeb û bê muhakeme amê qetilkerdene. La yew tek îdarekerê dewleta Tirkîya seba nê kerdenanê xo muhakeme nêbi û ceza nêgirewt

Îdarekerê dewleta Tirkîya ke hêzê xo nê kerdenanê xo ra gênê, pey ra zî na kerdena xo domnay.

Bê pers û bê mehkema bi emrê Fermandarê Ordîyê 3ine Orgeneral Mustafa Muglalî qetl kerdişê 32 dewijan tekerûrê sîyasetê înkarî yê dewleta Tirkîya yo.

Çi heyfe ke, Dewleta Tirkîya qetlîamê 33 Guleyî zî bi awayê cîya bi cîya sîyasetê asîmîlasyonî, înkar û çinekerdişî domanya û hetê Dewleta Tirkîya ra hezaran Kurdî kişyay, hezaran dewî amê vêşnayîş û rijnayîş.

Robozkê de, hetê Dewleta Tirkîya ra kiştişê 33 ciwanê Kurdan zî, eslê xo de dubare kerdişê hedîseya 33êyan a serra 1943î yo.

Serrgêra hedîseya 33 Gulleyan a 79ine de, ma reyna nê pêro qetlîamê ke Kurda rê ameyê kerdene şermezar kenê û vanê, tu qetlîamî do nêeşkê vernîya dewaya azadîya şarê ma bigîrê.

30.07.2020

Buroya Çapemenî û Têkilîye ya PAKî