Roja 4ê gulanî 86 serran ra ver bi tesdiqkerdişê M. K. Ataturk û F. Çakmakî, semedê (qandê) wertera werzanayişê miletê, qerarê hicûmkerdena eskerî ame dayen.
Bi nê ”Qerarê Heyeta Wazaretî a Tevgera Tenqîl ê Dêrsimî” ki 4ê Gulana 1937î di amebi dayiş, 12ê Gulana 1937i di qûwetê eskerî ê Cumhûriyetê Tirkiyey Dêrsim îşxal kerd û sî sî sero nêverday.
Nê qerarî di ”lazimo şarê herêmi (mintiqa) qandê neqilkerdişê cayên do bîn, bêro komkerdiş, ” No operasyonê komkerdişî do berzo dewan ser û hem çekan (sîlehan) komkero û hem jî bi nê firsendî ya kesê ku amayê komkerdiş neqil (sirgûn) bikero”. Fina nê qerarî di yeno vatiş ki: Heke ma qîmê xo tenya bi hicûmî biyarê do çimeyê serewerzanayişî cayê xo di bimanê. Cora jî lazimo ma kesê ki sîleh bi kar ardê cadi û ebediyen werte ra werzanê, dewan bi temamey bixilnê û malbatanê înan berê dûrî.
Na jew aşkere ya ki semedê bawerî û nasnameya ci, werte ra werzanayişê miletê yo.
Dewleta Tirkîyeyê, verê her çî dest bi bêçek (bêsileh) kerdena şarî kerd. Bi nameyê waştişê eskerey, qismên do gird ê şarî berdî eskerey û dima jî kesê ki şenê rêbereya şarî bikerê, vatena înan pere kena û bi îtibarê, tewlê malbatanê înan qandê sirgûn kerdeni heme arêday pêser. Qandê ki têkiliya înan bi temamey bêro birnayiş ê sirgûnê şaran (bajaran) ê Tirkiyey ê ciyay kerdî û ”iqametê mecbûrî” day înan. Nay ra dima operasyonê Qirkerdişê (îmhakerdişê) Dêrsimî dest pa kerd. Bê ki ferq bifînê înan miyan heme şarê Dêrsimî qir kerdî.
Mudurê emniyetê Meletî (Malatya) ê wextî Î.Sabri Çaglayangilî îtiraf kerd bi ki gedey (qeç) û cenî ê ki no zilm ra reyay bî û remay bî mixaran (şikeftan) bi ”axûyê (jahrê) merran” amey qirkerden. Keyney û ceniyanê Dêrsimî qandê ki no zilmî ra bireyê xo kerreyanê berzan ra eştî awa Mûnzûrî miyan. Eskeran tayn gedeyê ki sêwî mendî bî xo di berdî şaranê bînan û ê ze miletê do bîn gird kerdî.
Qirkerdena Dêrsimî, berdewameya siyasetê werte ra werzanayişê miletê Kurdî yo. Na yewi serra 1921î di bi şiknayişê Serehewadayişê Qoçgîrî ya dest pakerd û serra 1937-1938in di bi qirkerdişê Dêrsimî ya peyniya ci amê. Ze ki di qerarname di yeno vatiş heme ca û warê xoverdayişê şarê Kurdistanî jew bi jew amay îmhakerden.
Semedê sûcê ki vera şarê Dêrsimî û Kurdistanî kerdo, çiyo ki Dewleta Tirkîyeyê bikero o yo ki uzrê xo biwazo û gamanê lazimî ê na raştey berzo. Dewleta Tirkîyeyê şena bi destnîşankerdişê cayê mezelanê serokanê tevgera Seyid Riza, Şêx Seîd û ê bînî ki heta nika amayê nimiten, dest pakero.
86 serre ya qirkerdişê Dêrsimî di ma qirkerdişanê vera miletê Kurdistanî bi nefret protesto kenê û ma sehîdanê xo vero bi giramey (hurmet) sereyê xo war kenê”
04.05.2023
Buroyê Çapkerdiş û Înformasyonî ê Partîya Azadîya Kurdistanî(PAK)